Pyetje:
Si mund të bëhet dallimi mes prekjes së njeriut prej mësyshit dhe prekjes së tij prej smirës?
Përgjigjja:
Falënderimi absolut i takon Allahut! Mëshira, lavdërimi edhe paqja qofshin mbi të Dërguarin e Allahut!
Së pari: sqarimi i ndryshimeve kryesore mes mësyshit dhe smirës
Dijetarët muslimanë kanë theksuar këto ndryshime kryesore mes mësyshit dhe smirës:
Ndryshimi i parë: mësyshmarrësi mund ta lëndojë/dëmtojë njeriun duke dëshiruar prishjen e mirësisë së tij, por mundet që ta lëndojë atë edhe pa e dëshiruar këtë të fundit, si në rastin kur mësyshmarrësi merr mësysh katandinë dhe fëmijët e tij; ndërsa smirëziu e lëndon/dëmton njeriun nisur nga dëshira e tij e përflakur për prishjen ose mosrealizmin e mirësisë së personit që e smiron; realiteti se smirëziu e kontrollon dhe komandon smirën e tij, duket qartë në faktin sesi ai nuk i smiron ndonjëherë pasurinë dhe fëmijët e tij.
Ibn El-Kajimi thotë: “Prekja prej mësyshit në origjinë të saj ka smirën, por ndodh që personi të marrë mësysh edhe veten e tij dhe ta bëjë këtë instiktivisht (prej natyrës së tij) dhe padashje…”
Muhamed El-Emin El-Mukhtar Esh-Shenkiti thotë: “Mësyshi ndodh në dëm të frymorit/sendit konkret që e kap (percepton) shqisa e të parit dhe burimi i mësyshit është shkrepja e shikimit të syrit. Personi mund të marrë mësysh kë/çfarë nuk pëlqen t’i bëjë keq, si fëmijën dhe katandinë e tij. Mësyshi dhe hasedi (smira) janë të njëjtë në ndikimin që bëjnë (tek i prekuri prej tyre), por ndryshojnë në formën dhe premisën (zanafillën) e tyre…”
Ndryshimi i dytë: po kështu, ndërkohë që mësyshmarrësi nuk kalon përtej kufirit të shpirtërores (veprimeve shpirtërore), smirëziun e gjejmë që përveç dëmit trupor ose material që i shkakton me smirën e tij atij që e smiroi, të kapërcejë edhe në dëmtimin e këtij të fundit me mjete të tjera si përgojimi apo dëmtimi i tij konkret në personin, familjen dhe katandinë e tij.
Ibn El-Kajimi thotë: “Mësyshmarrësi dhe smirëziu janë të njëjtë në faktin se uni i çdonjërit prej tyre adaptohet (modifikohet) dhe priret tek ai që synon të lëndojë; konkretisht uni i mësyshmarrësit adaptohet (për rrethanën e mësyshit) kur e takon dhe shikon frymorin/sendin që synon ta lëndojë/dëmtojë, kurse tek smirëziu kjo ndodh në prani ose jo të frymorit/sendit që smiron… Vështrimi që ndikon tek i shikuari [frymori/sendi që preket prej mësyshit] mund të jetë si pasojë e armiqësisë dhe smirës së madhe; së këtjemi i prekuri goditet nga shikim (i mësyshmarrësit) por edhe nga smira e shpirtit të tij. Gjithashtu shkaku i mësyshit mund të jetë mrekullimi (mahnitja),- që njerëzit e quajnë (me emërtimin) prekje/goditje nga mësyshi. Prekja prej mësyshit ndodh kur vështrimi i personit e shikon dikë/diçka duke u mrekulluar prej tij/saj, ose duke e madhëruar, gjë që pasohet me adoptimin e shpirtit të këtij personi me një përshtatje speciale të tillë që shkakton lëndimin/dëmtimin e personit që merret mësysh…”
Ndryshimi i tretë: Dijetarët muslimanë përmendin se pasojat e mësyshit janë më të rënda sesa ato të smirës, sepse në rastin e mësyshit kemi të bëjmë me shikimin direkt të viktimës, gjë që e përqendron dhe fuqizon në maksimum energjinë e mësyshmarrësit, aq sa efekti mund të jetë rrëzimi i viktimës, temperatura e lartë e tij apo edhe mbartja e këtij të fundit me barrelë. Gjithsesi, kurimi prej mësyshit është më i lehtë se ai prej smirës, pasi në të shumtën e rasteve mësyshmarrësi mund të identifikohet dhe kurimi sheriatik bëhet më i lehtë për t’u praktikuar.
Së dyti: Ndryshim mes mësyshit dhe smirës, në pika të përmbledhura:
Ndryshimi i cekur mësipër, mes mësyshit dhe hasedit (smirës), mund të përmblidhet në pesë pika:
1. Smira është më përfshirëse se mësyshi; pra çdo mësyshmarrës është edhe smirëzi, por jo çdo smirëzi është mësyshmarrës.
2. Mësyshmarrësi bën më shumë dëm se smirëziu.
3. Smirëziu mund të smirojë edhe dikë/diçka që nuk e shikon dhe mund të smirojë për një realitet të pritshëm që ende nuk ka ndodhur; ndërsa mësyshmarrësi nuk mund të marr mësysh veçse atë (fyrmor/send) që shikon dhe që është një realitet faktik (pra që është frymor/send që është realisht i pranishëm).
4. Burimi i smirës është përvëlimi i zemrës dhe lakmia e smirëziut për të mirat që ka personi që e smiron; ndërsa burimi i mësyshit është shkrepja e vështrimit të syrit ose shpirtit të ligë (të keq) të mësyshmarrësit.
5. Smira nuk i prek gjërat që smirëziu (nga i cili buron kjo smirë) nuk dëshiron t’i gjejë gjë e keqe, si për shembull fëmijën dhe katandinë e smirëziut; ndërsa mësyshi mund të prekë edhe gjërat që mësyshmarrësi nuk dëshiron që të preken nga e keqja, si për shembull fëminë dhe katandinë e mësyshmarrësit.